To potrawa polska, która obecna jest także w wielu jadłospisach w Europie Wschodniej. Cudzoziemcy łamią sobie na tej nazwie języki, więc z zamówieniami są raczej ostrożni. Jeśli masz kontakt z obcokrajowcem, który lubi błądzić po egzotycznych kuchniach, namów go na szczawiową. Ten frykas rodem z łąk i ekologicznych ogrodów może przypaść do gustu nawet smakoszom, którym Polska kojarzy się tylko z bigosem i flakami. Zupa szczawiowa może być z jajkiem, ryżem, bez mięsa albo na niedzielnym rosole. Nasze babcie wiedziały co jest najlepsze!
Szczawiowa to kwaskowata zupa, której podstawowym składnikiem jest szczaw, roślina stosowana w lecznictwie już w starożytnym Egipcie ze względu na zawartość wielu rodzajów cennych witamin (beta-karoten, witamina A, witamina B2, witamina B6, witamina C i kwas foliowy) oraz wartościowych minerałów (żelazo, potas, magnez, krzem i wapń). W polskich warunkach klimatycznych sezon na szczaw zaczyna się pod koniec maja, a kończy w sierpniu.
Kwas askorbinowy zawarty w szczawiu wspiera naturalną odporność, spowalnia procesy starzenia się organizmu oraz działa przeciwbólowo, a witaminy z grupy B zapewniają człowiekowi prawidłową pracę układu nerwowego. Zupa ze świeżego szczawiu jest sezonowa, ale przez cały rok można ją przyrządzać na szczawiu ze słoika. Według dietetyków, nie należy łączyć składników bogatych w szczawiany (rabarbar, szpinak i botwinka) w jednym obiedzie.
Jak zrobić zupę szczawiową?
Na pytanie, jak ugotować szczawiową odpowiadała w szczegółach już Lucyna Ćwierczakiewiczowa, królowa polskiej kuchni, XIX-wieczna autorka książek kucharskich i poradników traktujących o prowadzeniu gospodarstwa domowego, w tym pt. „365 obiadów za pięć złotych”. Łączne nakłady jej poradników były wyższe niż wydania dzieł Mickiewicza i Słowackiego. Pani Lucyna ceniła szczawiową. Czasem mówi się, że jej współczesną odpowiedniczką jest Magda Gessler, ale to nie całkiem tak.
Tradycyjna zupa szczawiowa z ziemniakami
Do sporządzenia tradycyjnej szczawiówki z ziemniakami potrzebujemy łyżkę masła, łyżkę oliwy, cebulę, marchewkę, pół pietruszki, cebulę, dwa ziemniaki, łyżeczkę suszonego oregano, dwie garście liści szczawiu (ok. 250 g), 125 ml śmietanki 18 proc. do zup i sosów oraz bulion jarzynowy bądź drobiowy. Składniki wystarczą na cztery porcje pożywnej zupy.
Na wstępie w garnku z grubym dnem roztapiamy masło wraz z oliwą, dodajemy pokrojoną w kosteczkę cebulę i smażymy do zeszklenia. Dodajemy obraną i pokrojoną w plasterki marchewkę oraz pietruszkę, solimy i podsmażamy przez ok. pięć minut od czasu do czasu mieszając. Dodajemy obrane i pokrojone w kosteczkę ziemniaki i chwilę razem wszystko smażymy.
Wlewamy bulion, dodajemy oregano, po czym przyprawiamy solą i pieprzem. Gotujemy przez około 10 minut aż warzywa będą miękkie, a na koniec dodajemy drobno posiekany szczaw i gotujemy do dwóch minut. Odstawiamy z ognia, wlewamy śmietankę i dekorujemy posiekanym koperkiem.
Zupa szczawiowa – przepis babci
Często spotykaną odmianą tej potrawy jest zupa szczawiowa na rosole, o czym możemy się przekonać w starych książkach kucharskich. Może to być wywar ze skrzydełek lub w najprostszej wersji bulion, który został nam z niedzielnego obiadu. W wersji full wypas naszych babć jest to wywar z pół kilograma żeberek wieprzowych oraz kilku skrzydełek.
Zupa szczawiowa z jajkiem
Podobnie jak przy innych kwaśnych zupach, choćby ogórkowej czy żurku, w kwaśnym wywarze ziemniaki gotowałyby się o wiele dłużej. Są tacy, którzy przekonują, że ziemniaki w kwasie w ogóle by się nie ugotowały. Dlatego dzięki wrzuceniu ziemniaków przed szczawiem, na zupę czekamy tylko kilkanaście minut. Niezależnie od receptury, zupa szczawiowa powinna być zawsze podawana z jajkiem ugotowanym na twardo.
Zupa szczawiowa z ryżem
W tradycyjnych recepturach zupę szczawiową gotujemy z ziemniakami, ale część współczesnych przepisów zaleca podawanie potrawy z ryżem. Nasz rekomendowany przepis jest prosty: marchewki i pietruszkę pokrój w kostkę, cebulę na pół i podsmaż na suchej patelni. Do garnka włóż warzywa, cebulę, wlej bulion i zagotuj. Do gotującego się wywaru dodaj świeży szczaw (lub ze słoika) i gotuj aż warzywa będą miękkie. Śmietanę wymieszaj z mąką i odrobiną wody, wlej do zupy i mieszaj do lekkiego zagęszczenia. Zupę dopraw do smaku solą i pieprzem, podawaj z ugotowanym ryżem i jajkiem ugotowanym na twardo w osolonej wodzie.
Zupa szczawiowa bez mięsa
Myli się ten kto uważa, że zupa szczawiowa musi być ugotowana na mięsie lub bulionie mięsnym. Znamy przynajmniej kilka przepisów na szczawiówkę bez mięsa, ale za to na bulionie warzywnym oraz oliwie lub oleju. Do garnka wlewamy dwa litry wody, dodajemy pokrojone ziemniaki oraz marchew, wsypujemy ryż oraz suszoną włoszczyznę. Całość gotujemy na wolnym ogniu do miękkości ziemniaków i ryżu, wlewamy olej i dodajemy drobno posiekaną natkę pietruszki.
Gdy ziemniaki są miękkie, dokładamy szczaw (słoik 0,5 l lub mniejszy w zależności od upodobań) do gotującego się wywaru, mieszamy, dodajemy ziele angielskie i liść laurowy. Chwile gotujemy na wolnym ogniu. Śmietanę 18 proc. dobrze mieszamy ze szczyptą cukru i mąką, aby nie było grudek. Gotową szczawiową podajemy z jajkiem ugotowanym na twardo.