Maniok to krzew uprawiany na obszarach tropikalnych i subtropikalnych, który pochodzi z Ameryki Południowej. W Afryce, Azji i Ameryce stanowi podstawowy element posiłku, tak jak u nas ziemniaki. Warzywo znajduje się na trzecim miejscu jako najpopularniejszy składnik codziennego jadłospisu wszystkich ludzi na świecie. Dietetycy zwracają uwagę na wartości prozdrowotne manioku, ale jednocześnie ostrzegają przed jego toksycznymi składnikami. Czy frytki z tego warzywa to dobry pomysł?
Maniok jest jednym z podstawowych elementów diety osób zamieszkujących Afrykę, Amerykę Południową i Azję. Jako jedno z głównych źródeł węglowodanów jest z powodzeniem wykorzystywany w kuchni. Można go przyrządzać w podobny sposób, jak ziemniaki czy coraz popularniejsze w Polsce bataty.
Maniok jadalny – przybysz z Ameryki Południowej
Warzywo pochodzi z Ameryki Południowej, ale obecnie uprawiane jest również w Azji i Afryce. Krzew należący do rodziny wilczomleczowatych osiąga ok. 3 m wysokości. Roślina ma sercowate, ciemnozielone liście, zakwita drobnymi kwiatkami o żółtej barwie. Uprawy manioku na całym świecie zajmują ponad 23,5 mln hektarów ziemi, z czego trzecią część przeznacza się na pasze dla zwierząt.
Bulwy warzywa są podłużne, ciemnobrązowe, chropowate z wierzchu. Osiągają do 50 cm długości i mogą ważyć nawet 4 kg. Pod skórką ukryty jest biały miąższ, który w smaku przypomina ziemniaki. Poza maniokiem jadalnym (gorzkim) powszechnie uprawia się również maniok słodki (Manihot dulcis), którego bulwy nadają się do spożycia na surowo. Maniok można upiec, usmażyć, ugotować, a później rozgnieść na puree. Z manioku wytwarza się nawet popularne w tropikach piwo.
Czy maniok jest zdrowy? Oprócz bulw manioku w tradycyjnej kuchni brazylijskiej i peruwiańskiej wykorzystuje się liście oraz nasiona tego warzywa. Dietetycy ostrzegają jednak przed spożywaniem niewłaściwie przetworzonych produktów, co może powodować zatrucia oraz zaburzenia w układzie nerwowym. Maniok posiada wysoką zawartość toksycznych glikozydów, które są wytwarzane w liściach i przenoszone do korzeni. Dlatego tak ważna jest właściwa obróbka manioku. Spożywany w umiarkowanych ilościach nie wpływa negatywnie na zdrowie.
Maniok składa się głównie ze skrobi i nie zawiera glutenu, przez co jest zalecany dla osób z celiakią, które nie tolerują glutenu. Mąka z manioku jest bogata w składniki odżywcze, w tym błonnik, witaminy C, A, PP, B6, B2 i B1 oraz składniki mineralne, m.in. wapń, żelazo, potas, magnez, fosfor i cynk. Nie zawiera cholesterolu. Na obszarach uprawy manioku chleb uzyskany z tej mąki jest płaski, chrupiący i może przypominać krakersy. W Europie wypieka się chleb z manioku, który bardziej przypomina tradycyjny chleb kruszony.
Co się robi z manioku?
Z manioku otrzymuje się tapiokę – produkt skrobiowy wytwarzany w podobny sposób do skrobi ziemniaczanej. Tapioka praktycznie nie wywołuje alergii i nie obciąża układu pokarmowego. W Polsce znane są placki z manioku, które przygotowuje się podobnie jak placki ziemniaczane. Tapioka jest wykorzystywana przy produkcji pochodzącej z Tajwanu bubble tea. Ten napój bąbelkowy na bazie herbaty zyskał w ostatnich latach sporą popularność w Europie. Mleczko wydobywane z kłączy manioku służy z kolei do produkcji kauczuku.
Maniok jest zalecany w leczeniu wielu dolegliwości. Działa przeciwzapalnie, dlatego polecany jest osobom borykającym się z chorobami zwyrodnieniowymi stawów, artretyzmem czy reumatoidalnym zapaleniem stawów. Warzywo wzmacnia kości oraz przyspiesza regenerację uszkodzonych włókien kolagenowych ścięgien i mięśni spowodowanych urazami.
Łagodzi ból, dodaje energii i wytrzymałości niezbędnej podczas dłuższego wysiłku fizycznego. Wspiera pracę układu krwionośnego, zapobiega tworzeniu się zakrzepów oraz wspiera produkcję czerwonych i białych płytek krwi. Maniok jadalny korzystnie wpływa na pracę układu pokarmowego, gdyż stanowi dobre źródło skrobi opornej, z której w wyniku działania bakterii jelitowych powstają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe.
Jaki smak ma maniok
Surowego manioku nie należy spożywać. Gotowa do użycia tapioka posiada neutralny smak, dzięki czemu sprawdzi się w wielu daniach słodkich i wytrawnych. Przetwory z manioku często pozostają bez smaku, dlatego dodaje się do nich mięso lub warzywny sos czy spożywa na słodko. Tapiokę dodaje się do wypieków, puddingów, zup, gulaszów. W formie deserowej jest zwykle gotowana na mleku i wówczas powstaje z niej pyszny budyń. Bywa podawana z dodatkiem owoców oraz cukru waniliowego.
Frytki z manioku przepis
Aby przyrządzić placki z manioku, wystarczy bulwy obrać, wrzucić do blendera i zmiksować lub zetrzeć na tarce. Następnie dodajemy cebulę pokrojoną w kostkę, jajko i sól. Wymieszaną masę kładziemy łyżką na rozgrzany olej rzepakowy i smażymy. Z manioku można też przyrządzić frytki czy prażynki. Suszone i zmielone liście dodaje się jako przyprawę do zup lub sosów.
W celu przygotowania frytek z manioku należy bulwy obrać, następnie pokroić w paski i ugotować w lekko osolonej wodzie przez ok. 15 minut. W międzyczasie rozgrzewamy piekarnik do temperatury 180 st. C z termoobiegiem. Ugotowany maniok delikatnie osuszamy papierowym ręcznikiem, przekładamy na blachę, solimy, smarujemy olejem rzepakowym i pieczemy w rozgrzanym piekarniku przez ok. 15 minut.
Bulwy manioku są w Polsce raczej trudno dostępne. Można je zamówić w niektórych sklepach internetowych. Dużo łatwiej dostępna jest tapioka, którą można kupić w marketach i sklepach ze zdrową żywnością. Możemy też kupić mąkę z tapioki.